AŞK NEDİR?

Hakkında birçok şiirler, öyküler kaleme alınmış, kendi hâlet-i rûhiyelerini ifade sadedinde dilden dile aktarılmış bir sözcüktür aşk kelimesi. Bu uğurda nice canlar yanmış, nice güller solmuştur. Tarih, birbirlerine âşık olup hasretinden prangalar eskitenlerin ya da vuslata erip düğün bayram edenlerin öyküleriyle doludur. Peki nedir bu denli güçlü bir hissiyatı ifade eden aşk kelimesinin manası? Nedir böylesi bir duyguya aşk denmesinin sebebi?

Aşk, sarmaşıkgillerden aşke adında bir bitki türünden türetilmiş bir sözcüktür. Aşke adındaki bu bitki türü kendi başına hayatını idame ettiremediği için başka bitkilere ihtiyaç duyar. Beslenmek, gelişmek ve hayatta kalmak için sarıp sarmaladığı bitkilerin gövdelerinden kendi bitkisel neşterleri vasıtasıyla ihtiyacı olan sıvıyı temin eder ve böylece hayatta kalmaya devam eder.

Dolayısıyla âşık ile maşuk arasındaki bu hissiyat, hayatını idame ettirebilme adına bir diğerine ihtiyaç duyan, onunlayken büyüyüp gelişirken, onsuz kaldığında sararıp solan bu bitkinin ahvaline benzetilerek aşk kelimesi kullanılmıştır.

Lârûdî’nin aktarımıyla, ünlü filozof ve tabib, şeyhü’r-reîs İbn Sînâ, Gürgân’da (Cürcan) bulunduğu dönemde, âşık olduğundan dolayı hastalanıp yatağa düşen bir emirin oğlunu tedavi etmişti. Hastalığı teşhis etmesinin ardından emir ve ailesine ünlü araştırmacı ve psikologların aşk ve muhabbet için tespit ettikleri on bir merhaleyi aktarır.

1- Basit ve her türlü gösterişten uzak bir ülfetten daha öte bir şey olmayan dostluk merhalesi.

2- İki kişinin birbirine kalben sevgi beslemesi olan alâka merhalesi.

3- Sevgiliye olan muhabbetin şiddetlenmesi devresi, yani şiddetli sevgi merhalesi.

4- Şiddetli istek ve ilgiyi muhabbet ölçüsüne ulaştıran duyumsanan aşk merhalesi.

5- Gönül verilene duyulan aşkın artması sonucunda kalbin yanıp yakılması merhalesi.

6- Âşıkın ruhuna ve gönlünün cidarına kadar nüfuz eden sonsuz ve aşırı sevgi merhalesi.

7- Sevgiliye duyulan bâtınî sevgi ve muhabbet merhalesi.

8- Âşıkın sevgiliden görünüşte kaçtığı ve uzak durduğu, rûhî heyecanı, çarpıntısı ve düşüncesinin mahlûku olan hayâlî sevgiliyi talep amacıyla ortaya çıktığı merhale.

9- Âşıkın sevgilisine duyduğu şiddetli ilginin sonucunda aşkından dolayı güçsüz düşüp hastalanması ve hayatî gücünü tümüyle kaybetmesi merhalesi. Bu merhalede hastanın yemek yeme iştahı ortadan kalkar; sindirim sisteminin faaliyetini yapmamasının, damarlardaki kan dolaşımının bozulmasının ve hayatî maddelerin bedenin organlarına ulaşmasının sonucunda yavaş yavaş onun bütün gücü yok olur.

10- Âşıkın içine düştüğü ruhsal buhranlar sonucunda kendi akıl gücünü yitirmesi merhalesi.

11- Âşıkın sevgilide fanî oluşu ve alemde onun dışında kimseyi görüp aramaması (fenâ) merhalesi.